Duygu ve düşüncelerimizi, bilgi ve tecrübelerimizi,
haberleri ve anekdotları, duyduklarımızı ve gördüklerimizi temasta
olduklarımıza iletişimle aktarabiliriz. Bu iletişim; sözlü, yazılı veya beden
diliyle olabilir.
Ağzı olan konuşabilir, kalemi/klavyesi olan yazabilir ama
her duyulan, her yazılan anlaşılmaz. Eğer iletişim düzeyimiz (yeteneğimiz)
iyiyse konuştuklarımız da yazdıklarımız da daha iyi anlaşılır.
Eşimizle, çocuklarımızla, anne-babamızla, kardeşlerimizle,
komşumuzla, yakın arkadaşlarımızla, uzak arkadaşlarımızla, çalışma
arkadaşlarımızla, astlarımızla, üstlerimizle, patronlarımızla kurduğumuz
iletişimin kapsamı, kalitesi ve başarısı elbette birbirinden farklı olacaktır.
Önemli olan “nabza göre şerbet misali” kiminle, nerde, ne zaman, hangi şartlar
altında nasıl iletişim kurduğumuzun farkına vararak iletişimimizi
kurgulayabilmektir.
İyi iletişim becerilerine sahipseniz sosyal hayatta daha
mutlu olabilir, iş hayatında da daha başarılı olabilirsiniz.
Hal böyleyken iletişim üzerine ne kadar düşündük, ne kadar
okuduk, ne kadar araştırdık, ne kadar ders aldık?
Harbiden ilk ne zaman iletişim dersi aldınız?
Gelin önce tarihi kişiliklerden iletişim dersleri alalım,
sonra sözü varacağı noktaya ulaştıralım.
11. yüzyılda yaşamış Karahanlı Türkü olan Yusuf Has Hacib
devlet adamlarına başarılı olmaları için öğütler veren kitabı Kutadgu Bilig’de
(Kutlu Bilgi) “insanda dilince değişir kader, ya yurda baş olur, ya başı
gider” diyerek başta padişah olmak üzere tüm devlet yöneticilerine
iletişimin önemini vurgular. Eserinde, yöneticilerin davranışlarıyla ve
hitabetiyle iletişim içinde olduğunu, hareketlerine ve sözlerine dikkat
etmeleri gerektiğini söyler. Bu eser,
yöneticilerin sadece bilgi ve yetenekleriyle değil, aynı zamanda iletişim
becerileri ve ahlaki değerleriyle de liderlik yapmaları gerektiğini öğütler.
Yusuf Has Hacib eserinde; yöneticilere danışmanın ve
danışmanları dinlemenin önemini vurgular. Ona göre iyi bir lider, çevresindeki
akıllı insanların görüşlerine değer verir ve istişarede (görüş alışverişinde) bulunur.
İletişimde adaleti ve eşitliği sağlamak önemlidir. Yönetici, herkesin söz
hakkına sahip olduğunu kabul etmeli ve adaleti gözetmelidir. İletişimde
dürüstlük ve doğruluk önemlidir. Yönetici, sözlerinde dürüst ve doğru
olmalıdır. Yanıltıcı veya yanlış bilgi vermekten kaçınmalıdır. Yönetici, halkın
ve çalışanların ihtiyaçlarını ve duygusal durumlarını anlamaya çalışmalıdır.
Empati, iyi iletişim için temel bir özelliktir. Eser, yöneticilere halkla iyi
ilişkiler kurmanın önemini anlatır. İyi bir lider, halkın güvenini kazanmalı ve
onların destek ve işbirliğini sağlamalıdır. Eser, kötü sözlerden ve kabalıktan
kaçınmanın önemini vurgular. Yönetici, nazik ve saygılı bir iletişim tarzı
benimsemelidir. Yönetici, davranışları ve iletişimiyle iyi bir örnek olmalıdır.
Diğerleri için ilham kaynağı olmalıdır.
Gördüğünüz gibi iletişimin önemi günümüze ait değildir,
insanlık, iletişimin değerini binlerce yıl önce keşfetmiş ve nasıl olması
gerektiğini neredeyse günümüzdekine eş değer bir şekilde vurgulamıştır.
Eskilerden devam edelim.
“Savaş Sanatı” adlı eseriyle ünlü olan ve MÖ 6. veya 4. yaşadığı
sanılan Çinli bilge Sun Tzu, ordu komutanlarının ve devlet liderlerinin
doğru iletişimle zafer kazanabileceğini belirtir.
- ·
Sun Tzu, iletişimde dürüstlük ve güvenilirliğin
önemini vurgular. Liderler ve askeri komutanlar, askerlerinin güvenini
kazanmalıdır.
- ·
Sun Tzu, liderlerin ve komutanların net ve yönlendirici
talimatlar vermesi gerektiğini belirtir. Talimatlar muğlak olmamalı ve
birbirleriyle tutarsız olmamalıdır. Ona göre iyi iletişim, birliklerin
hedeflerine ulaşmasına yardımcı olur.
- ·
Sun Tzu, dinlemenin önemini vurgular. Hem askeri
liderler hem de devlet adamları altlarındaki kişilerin görüşlerini dinlemeli ve
değerlendirmelidir.
- ·
Sun Tzu, komutanların askerlerini iyi motive
etmeleri gerektiğini belirtir. Motivasyonu artırmak için iyi iletişimin şart
olduğunu söyler.
- ·
Sun Tzu, bazen sessizliğin ve gizliliğin
iletişimin bir parçası olarak kullanılmasını önerir. Rakiplerinizi şaşırtmak ve
kendi planlarınızı saklamak için sessiz kalmak bazen stratejik bir avantaj
sağlayabilir.
Felsefe, etik, politika ve toplumsal düzen gibi birçok
konuyu ele almış olan antik Yunan düşünürü Platon (MÖ 424-348) başta “Devlet”
olmak üzere pek çok eserinde iletişimin önemini eğitim ve liderlik bağlamında
ele alır. Onun felsefi düşüncesi, iyi bir iletişimin, insanların düşünme
yeteneklerini geliştirdiğini ve toplumun daha adil ve düzenli bir şekilde
işlemesine katkı sağladığını öne sürer.
- ·
Platon, ideal bir toplumu ve yönetimi tasvir
ederken eğitimin önemini vurgular. Eğitim, bireylerin düşünme yeteneklerini
geliştirir ve iletişim becerilerini artırır. İyi bir eğitim, toplumun daha iyi iletişim
kurmasına yardımcı olur. Bireyleri arasında iyi iletişim olan topluluklar daha
az iç çatışma yaşar, birbirlerine daha sadık olurlar, dışarıya karşı daha çok
birlik olurlar der.
- ·
Platon, liderlerin iyi iletişim becerilerine
sahip olmaları gerektiğini belirtir. İyi bir lider, halkla etkili bir iletişim
kurmalı ve toplumun ihtiyaçlarına duyarlı olmalıdır. Halkın arasına
karışabilmeli, dertleri dinlemeli, yapamadıklarını açıklayabilmelidir. Halkıyla
yüzleşmekten çekinmemelidir.
- ·
Platon, iletişimin dürüstlük ve doğruluk
temelinde olması gerektiğini vurgular. Yöneticilerin ve bireylerin
iletişimlerinde yalan ve manipülasyondan kaçınması gerektiğini öğütler.
- ·
Platon, dilin önemini ve retorik sanatının
(konuşma sanatı) etkili iletişimde nasıl kullanılması gerektiğini ele alır. İyi
bir konuşma, duygusal ve mantıklı açıdan ikna edici olmalıdır.
- ·
Platon, iletişim sırasında karşılaşılan olası
engelleri de tartışır. Önyargılar, yanlış anlamalar ve kötü niyetli iletişim,
toplumun düşünce ve iletişim özgürlüğünü engelleyebilir.
- ·
Platon sanatın ve felsefenin halkların kültürünü
ve iletişimini iyileştirme gücüne sahip olduklarını söyler. Devlet adamlarının
ve aristokratların sanatçıları ve filozofları desteklemesi gerektiğini söyler.
Yaklaşık 2400 yıl önce yaşamış olan ünlü Yunanlı filozof Aristoteles
(MÖ 384-322) Retorik (konuşma sanatı) adlı eserinde etkili iletişim ve söylem
sanatının önemini ele almıştır.
- ·
Aristo, bu kitabında, konuşmanın temel amacının
insanları ikna etmek olduğunu belirtir. Aristo’ya göre; İyi bir konuşma,
dinleyicilerin düşünce ve duygularını etkileyerek onları istenen sonuca
yönlendirmelidir.
- ·
Aristo’ya göre; konuşmacının dinleyicileri iyi
anlaması ve onların ihtiyaçlarına ve duygularına dikkat etmesi önemlidir.
İletişim, dinleyicileri anlama ve onları etkileme sanatıdır.
- ·
Aristo’ya göre; iyi bir konuşma, giriş, gelişme
ve sonuç bölümlerini içermelidir. Konuşma, mantıklı bir sırayla ilerlemelidir.
Aristo, iletişimde kullanılan argümanların mantıklı ve tutarlı olması
gerektiğini vurgular. Argümanların içeriği, konuşmanın etkililiğini belirler. Konuşma
yapmadan önce konuyu iyi bir şekilde anlamak ve hazırlık yapmak gerektiğini
belirtir. Bilgi eksikliği veya yetersiz hazırlık, konuşmanın etkisini
azaltabilir.
- ·
Aristo, konuşma sanatını (retoriği) öğrenmek ve
geliştirmek için sürekli çalışma (pratik yapma) gerektiğini söyler.
Bilgelerin ve filozofların iletişim hakkında söylediklerini
dinledik. Bilgelere ve filozoflara değer vermeyenleriniz olabilir. O zaman peygamberlerin
ve dinlerin iletişimin önemi üzerine neler dediğine bakalım.
MÖ 7 veya 6. yüzyılda İran’da yaşadığı tahmin edilen ve Zerdüştlüğün
kurucusu olan Zerdüşt’e göre iletişim; insanların daha iyi ilişkiler
kurmalarını ve toplumlarını daha adil ve sevgi dolu bir şekilde
şekillendirmelerini teşvik eder.
- ·
Zerdüştlük öğretileri, insanların iyi düşünce,
iyi söz ve iyi eylemde bulunmalarını teşvik eder. İletişimde iyi sözler ve
düşüncelerin kullanılması önemlidir.
- ·
Zerdüştlük, insanların dürüst ve doğru olmalarını
vurgular. İletişimde doğruluk ve dürüstlük öne çıkarılır.
- ·
İletişimde adalet ve eşitlik önemlidir. Herkesin
söz hakkına sahip olması ve adil bir şekilde dinlenmesi gerektiği öğütlenir.
- ·
Zerdüştlük, şiddetten kaçınılmasını öğretir.
İletişimde şiddet içeren dil ve davranışlardan kaçınılmalıdır.
- ·
İnsanların birbirlerinin acılarını anlamaları ve
yardımcı olmaları teşvik edilir. İletişimde empati ve yardımseverlik önemlidir.
- ·
İletişimde samimiyet ve samimi niyetler
önemlidir. İyi bir iletişim, samimiyet ve açıklık üzerine kurulmalıdır.
- ·
Zerdüştlüğe göre; İnsanlar, iyi bir itibar
kazanmalı ve diğerleri tarafından güvenilir ve saygı duyulan kişiler olmalıdır.
MÖ 6 veya 5. yüzyılda Hindistan'da yaşadığı tahmin edilen ve
Budizm'in kurucusu olduğu düşünülen din adamı Siddhartha Gautama, namı diğer Buda,
öğretilerinde iletişime doğrudan bir vurgu yapmasa da, insanlar arasındaki
ilişkileri ve iletişimi iyileştirmeye yönelik bazı önemli söylemleri vardır. Buda'nın
öğretileri, iletişimde saygı, dürüstlük, anlayış ve şiddetsizlik gibi değerleri
vurgular ve bu değerler, insanların daha sağlıklı ve pozitif ilişkiler
kurmalarına yardımcı olacağını söyler.
- ·
Budizm, şiddetsizlik ilkesine dayanır, yani
şiddetten kaçınılmalıdır. İletişimde şiddet içeren dil ve davranışlardan
kaçınılmalı, saygılı ve nazik bir iletişim tarzı benimsemelidir.
- ·
Buda'nın Ödünsüz Sekiz Katı Yol'un bir parçası
olarak "Doğru Konuşma" prensibi vardır. İnsanların dürüst, doğru ve
anlayışlı bir şekilde konuşmaları teşvik edilir.
- ·
Budizm, empati ve merhameti önemser. İnsanlar başkalarının
duygularını anlamaya ve acılarına karşı merhametli olmaya teşvik edilir.
- ·
Budizm, bilgelik ve anlayışın önemini vurgular.
İyi bir iletişim, anlayışlı ve düşünceli bir şekilde gerçekleşmelidir.
- ·
Buda, öfkenin ve kızgınlığın insanları olumsuz
bir şekilde etkileyebileceğini öğütler. İletişim sırasında öfke kontrolünün
önemi vurgulanır.
- ·
İletişimde iyi niyet ve samimiyet önerilir.
İnsanlar arasında dürüstlük ve olumlu niyetlerle iletişim kurulmalıdır.
- ·
Buda'nın öğretileri, zihinsel disiplinin önemini
vurgular. İyi bir iletişim için zihinsel farkındalık ve huzur gereklidir.
Hz. Musa ve diğer Yahudi peygamberler, iletişimin
önemi ve değeri hakkında Tevrat'ın öğretilerini ve kutsal metinlerini takip
ederek bir dizi öğüt ve öğreti sunmuşlardır.
- ·
İletişimde dürüstlük ve doğruluk temel bir öneme
sahiptir. İnsanlar birbirlerine karşı doğru ve dürüst olmalıdır. Yalan
söylemekten kaçınılmalıdır.
- ·
Nazik ve saygılı bir iletişim tarzı teşvik
edilir. İnsanlar birbirleriyle anlayışlı, saygılı ve düşünceli bir şekilde iletişim
kurmalıdır.
- ·
İletişimde empati yapmak ve başkalarının
duygularını ve ihtiyaçlarını anlamak önemlidir. İnsanlar birbirlerine destek
olmalıdır.
- ·
İnsanlar birbirlerine sevgi ve saygı
göstermelidirler. İletişimde sevgi ve saygı, sağlam bir temel oluşturur.
- ·
İyi bir iletişim, iyi niyetle yapılmalıdır.
Başkalarına zarar vermek veya kötü niyetli bir şekilde iletişim kurmak yerine,
iyilik ve yardımcılık özendirilir.
- ·
İletişimde adalet ve eşitlik önemlidir. Herkes
adil bir şekilde dinlenmeli ve söz hakkına sahip olmalıdır.
- ·
İyi bir iletişimde güzel ve anlamlı sözler
kullanılmalıdır. İyi bir iletişim, insanların birbirlerini etkilemesine ve
olumlu değişiklikler yapmasına yardımcı olur.
- ·
İletişim, insanların birbirlerine yardım
etmeleri ve destek olmaları için bir araç olarak görülür.
Hristiyanlığın kurucusu Hz. İsa’nın İncil'deki
öğretileri, iletişimin önemi ve değeri hakkında da bazı önemli mesajlar içerir.
Hz. İsa'nın vaazları ve öğretileri, toplum içinde insanlar arasındaki adaletin
ve dürüstlüğün korunması gerektiğini vurgular. İsa'nın öğretileri, dürüstlük,
sevgi, empati ve yardımseverlik gibi değerleri iletişimde merkeze koyar ve
insanların birbirleriyle daha iyi iletişim kurmalarını öğütler.
- ·
İncil'de Hz. İsa, dürüstlük ve doğruluk ilkesini
vurgular. Yalan söylemekten ve ikiyüzlülükten kaçınılması gerektiğini öğütler.
- ·
Hz. İsa'nın en ünlü öğretilerinden biri
"Altın Kural"dır. "İnsanlara, sizin de insanlara davranmasını
istediğiniz gibi davranın" şeklinde ifade edilir. Bu kural, empati ve
sevgi temelinde iyi bir iletişimi teşvik eder.
- ·
Hz. İsa, bağışlama ve merhameti önemser.
İncil'de, insanlar arasındaki anlaşmazlıkların çözümünde bağışlama ve
merhametin kullanılması gerektiğine dair öğretiler bulunur.
- ·
Hz. İsa, insanların başkalarının acılarını ve
ihtiyaçlarını anlamalarını teşvik eder. Yardımseverlik ve empati, iyi bir
iletişimde önemli bir rol oynar.
- ·
Hz. İsa'nın öğretilerinde sevgi ve insanlar
arasındaki sevgi bağlarının güçlendirilmesi önemlidir. İyi bir iletişim, sevgi
ve saygı üzerine kurulmalıdır.
- ·
Hz. İsa, insanların birbirlerine yardım etmeleri
gerektiğini öğütler. İyi bir iletişim, insanların birbirlerine yardımcı
olmasını kolaylaştırır.
Bir iletişim bilgesi olan İslam peygamberi Hz. Muhammed’in
iletişime dair pek çok hadisi vardır.
- ·
Hz. Muhammed, konuşmada dürüstlüğün önemini
vurgular. Müslümanlar dürüst olmalı ve yalan söylemekten kaçınmalıdır.
- ·
Hz. Muhammed, güzel ve nazik sözlerin
kullanılmasını teşvik eder. İnsanlar birbirlerine saygılı ve nazik bir şekilde
konuşmalıdır.
- ·
Hz. Muhammed, insanların birbirleriyle iyi
iletişim kurmalarını öğütler. Tartışma ve çatışmalardan kaçınılmalı,
anlaşmazlıklar sakin bir şekilde çözülmelidir.
- ·
Hz. Muhammed, insanların birbirlerinin
duygularını anlamalarını ve empati yapmalarını teşvik eder. Başkalarının
acılarına ve ihtiyaçlarına duyarlı olunmalıdır.
- ·
Hz. Muhammed, bilginin paylaşılmasını ve
öğretmenin önemini vurgular. Öğrenmek ve öğretmek, toplumun bilgeliğini
artırır.
- ·
Hz. Muhammed, insanların iyi bir itibar
kazanmalarını ve diğerleri tarafından güvenilir ve saygı duyulan kişiler
olmalarını teşvik eder.
- ·
Hz. Muhammed, sükunetin önemini anlatır.
Özellikle öfke anlarında sakin olunmalı ve düşünce ve hisler iyi bir şekilde
ifade edilmelidir.
- ·
Hz. Muhammed, insanların birbirlerine yardım
etmelerini ve iyilik yapmalarını teşvik eder. İyi bir iletişim, insanlar
arasında yardımlaşmayı kolaylaştırır.
- ·
Hz. Muhammed tüm ilişkilerinde adil, dürüst,
sabırlı, merhametli ve cömertti. Hz. Muhammed “El-Emin (güvenilir) olarak
bilinirdi. Sözünün eriydi. Kul hakkına çok önem verirdi. Birinin sözünü kestiği
zaman bile kul hakkı yediğini düşünürdü. Ayrım yapmadan herkesle diyalog
kurardı. Daha peygamber olmadan önce içinde Musevi’nin de, Hristiyan’ın da, Zerdüşt’ün
de, Sabii’nin de, putperestin de olduğu, amacı toplumda ve yönetimde ahlaki
değerleri ve adaleti yükseltmek olan Erdemliler İttifakı adlı grubun aktif bir
üyesiydi. Hz. Muhammed herkese karşı, bilhassa yakınındakilere karşı cömertti. Kervan
ticaretinde iyi gelir elde ettiği zaman, kendisine yetecek kadar olanı alır,
fazlasını kervanda görevli çalışanlara ve kölelerine dağıtırdı. Hz. Muhammed
istişareyi severdi. Çevresindekilerin görüşlerini alarak karar verirdi.
Gördüğünüz gibi; peygamberler de iletişimin önemini vurgulamışlar,
örnek bir iletişimci olmuşlardır.
Ünlü psikolog ve iletişim uzmanı Doğan Cüceloğlu
bakın iletişim konusunda neler diyor?
- ·
İletişim insanlar arasındaki ilişkilerin
temelini oluşturur. İnsanlar, duygusal ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamak için
iletişim kurarlar. Bu nedenle sağlıklı ve etkili iletişim, sağlıklı insan
ilişkilerinin temelidir.
- ·
Cüceloğlu, iletişimin sadece sözlü iletişimden
ibaret olmadığını, duygusal anlayış ve empati gerektirdiğini belirtir.
İnsanların birbirlerini anlamaları ve duygusal olarak desteklemeleri, iletişimi
güçlendirir.
- ·
İletişim, bireylerin kişisel gelişimine katkı
sağlar. Kendi düşüncelerini ve duygularını ifade etmek, özgüveni artırır ve
duygusal zeka üzerinde olumlu etkiler yapar.
- ·
Doğan Cüceloğlu, toplum içinde uyumun ve
işbirliğinin iletişim sayesinde mümkün olduğunu söyler. İnsanlar arasındaki
anlaşmazlıkların ve çatışmaların çözümü de etkili iletişimle mümkün olur.
- ·
İletişim, bilgi ve deneyimlerin paylaşılması
için önemlidir. Bilgi paylaşımı sayesinde toplumlar ilerler ve yeni bilgilere
erişim sağlanır.
- ·
Cüceloğlu, iletişimin bir problem çözme aracı
olduğunu belirtir. İnsanlar iletişim yoluyla sorunları tartışabilir, farklı
görüşleri dinleyebilir ve ortak çözümler bulabilirler.
- ·
İletişim, bireylerin düşüncelerini ve
fikirlerini özgürce ifade etme hakkını destekler. İfade özgürlüğü, demokratik
toplumların temel taşlarından biridir. İnsanlar sadece siyasette değil, ikili ilişkilerinde
de kendini özgürce ifade edebilmelidir. Kimse kimsenin görüşünü kısıtlamaya
çalışmamalıdır.
- ·
Doğan Cüceloğlu'nun iletişimin önemine dair
görüşleri, insan ilişkileri, kişisel gelişim ve toplumsal uyum açısından
iletişimin merkezi rolünü vurgular. Ona göre, etkili iletişim insanların daha
sağlıklı, mutlu ve toplumsal açıdan başarılı bir yaşam sürdürebilmeleri için
temel bir beceridir.
İletişimin önemini, insanlık neredeyse yazıyı icat
ettiğinden beri vurgulamaktadır. İletişim bu kadar önemliyken, neden
ilkokullarda, ortaokulda ve/veya lisede iletişim dersleri olmaz?
Bilirsiniz; iletişim yoksa, iletişimsizlik vardır.
İletişimsizlik yüzünden başımıza pek çok kötü şey gelmiştir.
Geç kalmışızdır, yanlış yapmışızdır, yanlış anlaşılmışızdır, yanlış
anlamışızdır, ziyan etmişizdir, çatışmalar yaşamışızdır, küsmüşüzdür,
boşanmışızdır, kovulmuşuzdur, rezil olmuşuzdur ve daha pek çok olumsuzluklar
yaşamışızdır.
İletişimsizlik yaşam kalitemizi böylesine bozuyorsa,
çocuklarımıza erken yaşlarda iletişimin önemini anlatmamız, doğru iletişim için
yapacaklarını söylememiz ve göstermemiz gerekmez mi?
Çocuklarımızın, torunlarımızın ve gelecek nesillerin daha az
iletişim sorunu yaşaması için, birlikte daha mutlu yaşamaları için İletişim
Dersleri başlasın, diyorum.
Siz ne dersiniz?