Türkiye’deki
alışveriş merkezi (AVM) sayısı 222’yi aşmış. Zincir mağazalar AVM’lerde
şubeleşmeyi çok önemsiyorlar. Ortalama her bir AVM’de 100 mağaza olduğunu var
saysak, zincir mağazaların AVM’lerde 22.200 şubesi olduğunu söyleyebiliriz.
Tabi
AVM’lerdeki her markalı mağazayı marka sahibi açmıyor. Marka sahipleri franchising
denen sistem sayesinde zincir mağazalarına kolayca yeni halkalar ekleyebiliyorlar.
Franchising, başarısı
kanıtlanmış bir markalı mağazanın kopyasının sözleşmeli olarak başka bir girişimci tarafından açılmasıdır.
Kopyalananlar şunlardır.
- Mağaza atmosferi: dış cephe ve iç dekorasyon
- Satılacak ürün ve marka gamı
- Ürün ve marka sergileme biçimi
- Satılacak ürün ve markaların alınacağı yer
- Fiyatlar, indirimler ve kampanyalar
- Mağazayı işletme sistemi
- Mağazanın fatura kesme, stok ve diğer muhasebesel işlemleri
(Bildiğiniz
gibi Franchise yetkisini veren firmaya “Franchisor”, franchise yetkisi alan
girişimciye “Franchisee” deniyor.)
ABD’de
mağazaların %80’i mağaza zincirlerinin parçasıdır. (Mağaza zincirinden kastım
en az 2 mağazası olan işletmedir.) Türkiye’de bu oran %40’lar civarındadır. Yani
mağazaların %60’ı esnafa aittir. (Esnafımızın da yıllardır kendisini geçindiren
mağazasının aynısından başka yerde açmak aklına gelmez.)
ABD’de mağaza
zincirlerinin %90’ı franchisee’lere aittir. Yani markalı mağaza sahipleri yeni
şubelerini kendisi açmaktansa, girişimciye açtırtmaktadır. Türkiye’de ise
markalı mağazası olan firmalar yeni şubelerini kendileri açmayı yeğlemektedirler.
Neden
franchising vermek varken kendileri yeni şube açmaktadırlar? Mağazalar
zincirinize yeni bir halka eklemek için firma mağazası açmak mı daha doğru,
yoksa franchise mağazası mı? Marka yönetimi açısından bu sorunun cevabını
aramakta fayda var.
Genelde bir
mağaza açmanın maliyeti metrekare başına 1000-1500 TL arasındadır. 200
metrekarelik bir mağaza için en az 200 bin TL’yi gözden çıkarmalısınız. Mağaza
zincirinize yeni bir halkayı kendiniz eklerseniz bu maliyeti siz göğüslersiniz,
franchising verirseniz bu maliyeti girişimci karşılar.
Eğer gerçekten
markalaşmış bir mağazalar zinciriyseniz girişimciden franchising sistemine
kabul etmeniz için “başlık parası” bile alabilirsiniz. Bu başlık parasının bazı uluslararası mağazalar
zincirinde 300 bin dolarların üzerinde olduğunu duymuştum. (Marka değeri
dedikleri de işte bu.)
Firma
mağazanızı bir memur yönetirken, franchise mağazanızı girişimci yönetecektir.
Girişimci memura göre daha motive ve çalışkan olacağından franchise mağazası
firma mağazasından daha iyi ciro yapacaktır. Bunu ben söylemiyorum
istatistikler söylüyor.
Mağaza
zincirinizi franchising ile yaygınlaştırmak bu kadar avantajlıyken neden
kalburüstü mağaza zincirlerimiz franchising’e yönelmezler? Veya neden firma
mağazalarının sayısı franchising mağazalarından fazladır?
Sebep;
franchising’in komplike bir sistem ve iyi planlama gerektiren bir iş olmasıdır.
İş dünyasının en ürktüğü iki kavram “sistem kurmak” ve “planlama yapmak”tır.
Kurumsallaşmadan
ve markalaşamadan mağazalar zinciri haline gelen firmalar franchising sistemi
kurmak için akıl, zaman ve emek harcamaya kalkışmazlar.
Yapılması
gereken; Mevcut mağazaların başarısının nereden kaynaklandığını bulmak. Mağaza
konseptini tanımlamak. Dekorasyonu standart hale getirmek. Dekorasyon yapım
aşamalarını yazılı hale getirmek. Marka ve ürün yerleşimini standartlaştırmak. Müşteriye
hizmet şeklini ve içeriğini kurallara bağlamak. İşte sistem kurmak dediğimiz
bu. Biraz ev ödevi yani. Ama deli gibi çalışmak veya çalışıyor gözükmek varken
neden kağıdı kalemi ele alıp işleyişi yazılı hale getiresiniz ki?
Hoş toplam
kalite belgesi (hani şu ISO 2000’ler) almayan firmamız kalmadı. Yani bütün
firmalarımız “yapacaklarını planlıyor, planladıklarını da yapıyor” olsa gerek. (Sayın
editörüm buraya gülme efekti koyabilir misiniz?)
Franchising,
mağazacılıkta bildiğini ve yaptığını iş ortağına (girişimciye) öğretmektir.
Bunu yapabilmek için öncelikle ne bildiğini gözden geçirmeli ve yazıya
dökmelisin.
Mağazacılık ve
perakendecilik anlayışınızı ve işleyişinizi yazılı hale getirmeniz demek
franchising sistemi kurmak için yolu yarıladınız demektir.
Başarılı bir
franchising sistemi için eksiksiz bir “franchising sözleşmesi” hazırlamak da
gerekiyor. Franchising sözleşmeleri kapsamlı ve aydınlatıcı olmalıdır.
Franchise mağazası açıldıktan sonra franchisor ve franchisee arasında
çıkabilecek her görüş ayrılığına ve soruna bu sözleşme çözüm üretmiş olmalıdır.
Bu linke (http://www.idilbaby.com/pdf/franchisingSozlesme.pdf)
tıklayarak franchising sözleşmesi örneği okuyabilirsiniz.
Tabii iş
bununla da kalmamalı franchise mağazalarınızın siparişlerini karşılayacak,
franchise mağazalarını denetleyecek, franchise girişimcisine ve çalışanlarına
eğitim verecek, franchisee’nin sadece mağazadaki müşterilere odaklanmasını
sağlayacak bir ekip de kurmalısınız.
Franchising
sisteminin olmazsa olmaz bir parçası da mağazacılık yazılımıdır. Mağaza
müşterisine fatura keserken de mağazalara mal gönderirken de veri girişi
yapacağınız ve böylece de istediğiniz an sağlıklı raporlar alabileceğiniz
yazılıma ihtiyacınız olacak. Bu yazılımı almakla işiniz bitmiyor, depocunuzdan,
muhasebecinize, mağaza müdürünüzden yöneticilerinize kadar herkes bu yazılımı
iyi kullanmalı ve eksiksiz veri girişi yapmalıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder